Terugspeeltheater is theater op basis van persoonlijke ervaringen uit het publiek. Dat kan om alledaagse gebeurtenissen gaan, maar ook om grote (levens)verhalen.
Het is improvisatietheater waarbij alle scenes ter plekke ontstaan. De spelleider (conductor) nodigt het publiek uit persoonlijke ervaringen te vertellen. De acteurs en muzikant(en) brengen het direct in beeld en gebruiken daarbij uiteenlopende spelvormen.
Het effect
Terugspeeltheater verbindt. Samen kijken naar teruggespeelde verhalen geeft (h)erkenning, begrip en onderlinge openheid. Vertellers zien hun eigen gedrag en dat van anderen vanuit een nieuw perspectief. Terugspeeltheater maakt zichtbaar wat mensen bezighoudt. Abstracte thema’s worden concreet, gevoelige onderwerpen bespreekbaar.
Laagdrempelig
Dat Terugspeeltheater wereldwijd zo succesvol is, komt deels door de laagdrempeligheid. Er zijn geen grote theaters of dure decors nodig, alleen mensen die bereid zijn hun verhaal te vertellen. Zo is na rampen als de tsunami (2004) en orkaan Katrina (2005) terugspeeltheater ingezet om de ervaringen te verwerken. Maar ook als er iets te vieren valt, of bij organisatieverandering, wordt er gebruik van gemaakt.
Achtergrond en groei van terugspeeltheater
De oorspronkelijke en internationale term voor Terugspeeltheater is Playbacktheater. Het werd in 1975 in de Verenigde Staten ontwikkeld door Jonathan Fox.
Hij was geïnspireerd geraakt door de eeuwenoude traditie van ‘storytelling’ in Nepal en de grote verbindende kracht daarvan in een gemeenschap. In de daarop volgende decennia werkte hij de vorm van het playbacktheater verder uit.
In 2008 verkreeg hij in Kassel, Duitsland de titel hoogleraar filosofie vanwege zijn bijzondere verdiensten.
Vijftien jaar na de introductie van de methode is er een internationaal netwerk van Playbacktheatergroepen opgericht (www.iptn.info). Dit netwerk is een platform voor groepen en/of individuen die zich met Playbacktheater bezighouden. Inmiddels beoefenen wereldwijd tienduizenden mensen deze vorm van theater maken. In 1995 is in New York de Playbackschool opgericht in New York. Op deze Playbacktheatre School en hun dependances in de wereld worden mensen geschoold.
